Krótki wstęp na temat wystaw
Zacznijmy od początku.
Wystawa psów rasowych to impreza organizowana przez organizacje kynologiczne (w Polsce przez ZKwP), której celem jest zgromadzenie psów rasowych w określonym miejscu i czasie, w celu zaprezentowania na ringach urody psów oraz dokonanie ich oceny przez sędziego kynologicznego pod kątem eksterieru i charakteru.
Eksterier, myśląc kategoriami psimi, to zewnętrzne cechy budowy ciała psa które muszą być zgodne z wzorcem rasy. Mówiąc o eksterierze, mamy na myśli zarówno stan rozwoju kośćca i umięśnienia ale rownież proporcje pomiędzy nimi, czyli harmonijność budowy ciała.
W wystawach pod patronatem FCI mogą uczestniczyć wyłącznie psy zarejestrowane w Związku Kynologicznym w Polsce oraz psy z zagranicy z rodowodami wydanymi przez organizacje kynologiczne uznawane przez FCI.
W Polsce organizuje się wystawy kilku rang:
Wystawy Krajowe - z prawem przyznawania tzw. "małego" CWC (CWC = wniosek na Championa)
Wystawy Międzynarodowe - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i CACIB'u (CACIB = certyfikat na Międzynarodowego Championa)
Wystawa Championów - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i tytułu Zwycięzca Wystawy Championów
Wystawy Klubowe (organizowane raz do roku) - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i tytułu Zwycięzca Klubu
Międzynarodowa Wystawa w Poznaniu - przyznawane są tytuły Zwycięzca Polski lub Młodzieżowy Zwycięzca Polski
Zgodnie z Regulaminem Wystaw Psów Rasowych w Polsce psy mogą być zgłaszane na wystawę do jednej z następujących klas:
młodszych szczeniąt - wiek od 4 do 6 miesięcy
szczeniąt - wiek od 6 do 9 miesięcy
młodzieży - wiek od 9 do 18 miesięcy
pośredniej - wiek od 15 do 24 miesięcy
otwartej - wiek powyżej 15 miesięcy
użytkowej - wiek powyżej 15 miesięcy, z certyfikatem użytkowości
championów - dla psów posiadających tytuły championa międzynarodowego lub krajowego
weteranów - dla psów i suk, które ukończyły 8 lat
Przy indywidualnej ocenie psów sędzia bierze pod uwagę ich wady wrodzone i nabyte, fizyczne i psychiczne. W efekcie tej oceny pies może otrzymać jedną z poniższych ocen:
DOSKONAŁA
BARDZO DOBRA
DOBRA
DOSTATECZNA
DYSKWALIFIKUJĄCA
NIE DO OCENY
Oceny przyznawane przez sędziów muszą odpowiadać następującym definicjom:
Ocena „DOSKONAŁA” (DOSK.) może być przyznana psu bardzo bliskiemu ideałowi wzorca rasy, będącemu w doskonałej kondycji, który wykazuje harmonię oraz klasę w postawie i ruchu, odpowiedniej psychice. Jego zalety jako przedstawiciela rasy pozwalają zignorować drobne niedoskonałości, ale piętno płci musi być wyraźne.
Ocena „BARDZO DOBRA” (BDB) może zostać przyznana jedynie psu, który posiada typowe cechy rasy i ma zachowane proporcje oraz jest we właściwej kondycji. Nieliczne, drobne błędy mogą być tolerowane, o ile nie dotyczą budowy psa. Ta ocena może być przyznana jedynie psu wysokiej klasy.
Ocena „DOBRA” (DB) powinna być przyznana psu, który posiada główne cechy charakterystyczne rasy, a wykazywane wady nie są dyskwalifikujące, ani nie zostały skorygowane chirurgicznie lub w inny niedozwolony sposób ukryte.
Ocena „DOSTATECZNA” (DOST.) powinna być przyznana psu, który odpowiada wzorcowi rasy, jednak nie posiada pewnych cech uznanych za istotne lub którego kondycja fizyczna nie jest optymalna.
Ocena „DYSKWALIFIKUJĄCA” (DYSKW.) powinna być przyznana psu,
- który nie odpowiada typowi wymaganemu we wzorcu rasy,
- którego zachowanie wyraźnie odbiega od wzorca lub jest agresywne,
- który wykazuje anomalie jąder, wady uzębienia lub zgryzu, wady umaszczenia, gatunku szaty lub albinizm. Ta ocena powinna być przyznana psom, których wady typu mogą stanowić zagrożenie dla ich zdrowia oraz psom wykazującym dyskwalifikujące wady w rozumieniu wzorca rasy.
Psy, którym nie można przyznać żadnej z powyższych ocen, powinny zostać zwolnione z ringu z werdyktem:
NIE DO OCENY (NDO). To określenie jest przewidziane dla każdego psa, który:
- nie porusza się prawidłowo, stale skacze na wystawcę lub próbuje uciec z ringu, co uniemożliwia ocenę mechaniki i typowości ruchu
- nie pozwala dotknąć się sędziemu, uniemożliwiając ocenę zgryzu i uzębienia, szaty, budowy ciała, ogona lub jąder
- wykazuje ślady przeprowadzonych operacji lub leczenia oraz zabiegów, które mogą być uznane za próbę oszustwa
To samo dotyczy sytuacji, gdy sędzia ma uzasadnione podejrzenia, że przeprowadzono operację, której celem było skorygowanie wad powiek, uszu lub ogona. Uzasadnienie adnotacji NIE DO OCENY powinno być wpisane w karcie oceny psa.
W klasach młodszych szczeniąt i szczeniąt pies może otrzymać oceny:
WYBITNIE OBIECUJĄCY (WO)
OBIECUJĄCY (OB)
MAŁO OBIECUJĄCY (MO)
Oprócz oceny indywidualnej sędzia dokonuje oceny porównawczej i ustala lokaty od I do IV w poszczególnych klasach. Wszystkie pozostałe psy otrzymują oceny indywidualne bez lokat. Dodatkowo możliwe jest przyznanie wniosków i tytułów, który otrzymuje najlepszy z porównywanych psów w danej grupie.
Na wystawach organizowanych przez Związek stosowane są następujące formy nagród honorowych:
Wszystkie psy prezentowane na danej wystawie otrzymują pamiątkowy Dyplom, na którym wpisane są informacje dotyczące wystawy, imię i przydomek zwierzęcia oraz zdobyte na wystawie podczas oceny w ringu: ocena, ewentualnie lokata i zdobyty tytuł.
W każdej klasie i rasie, z wyjątkiem klas młodszych szczeniąt i szczeniąt, organizator może przyznać medale lub rozety dla 3 psów, które uzyskały ocenę doskonałą oraz I, II i III lokatę
Lokata I medal złoty
Lokata II medal srebrny
Lokata III medal brązowy
Zdarza się, że indywidualni sponsorzy fundują różne nagrody (np. pamiątkowe rozety, puchary, statuetki itp. dla zwycięzców, psów/suk z danych lokat lub z określonymi tytułami, a nawet imienne dla konkretnych zwierząt). Warto więc przed rozpoczęciem sędziowania przejrzeć katalog i sprawdzić czy w danej rasie dodatkowe nagrody nie są przewidziane, a jeśli tak, to kiedy i gdzie można je odebrać.
Tytuły i wyróżnienia:
Najpiękniejsze Szczenię w Rasie - tytuł ten otrzymuje pies lub suka, które wygrało w klasie szczeniąt z oceną wybitnie obiecującą i lokatą pierwszą oraz porównanie w swojej klasie wiekowej.
Najpiękniejsze Szczenię Wystawy BIS Puppy – tytuł ten może otrzymać pies lub suka z klasy szczeniąt, które posiadają tytuły Najpiękniejsze Szczenię w Rasie.
Zwycięstwa Młodzieży - tytuł ten mogą otrzymać osobno pies i suka, które w klasie młodzieży uzyskały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą.
Najpiękniejszy Junior w Rasie -o tytuł ten mogą rywalizować pies lub suka, które uzyskały tytuł Zwycięzcy Młodzieży w swojej rasie.
Najlepszy Junior Wystawy - Junior Best In Show (BIS) - o ten tytuł konkurować będą psy i suki, które uzyskały tytuł Najpiękniejszego Juniora w Rasie.
Najlepszy Pies w Rasie, Najlepsza Suka w Rasie - o tytuł ten mogą się ubiegać psy i suki z ocenami doskonałymi z pierwszą lokatą z klasy pośredniej, otwartej, użytkowej i championów konkurują ze sobą w drodze porównania.
CWC - Certyfikat na Wystawowego Championa mogą uzyskać zarówno pies jak i suka, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą w klasach: pośredniej, otwartej, użytkowej i championów.
CACIB - Certyfikat na Międzynarodowego Championa Piękności otrzymać go może pies i suka w danej rasie z oceną doskonałą i lokatą pierwszą w porównaniu psów/suk z klas: pośredniej, otwartej, użytkowej i championów.
Certyfikat przyznawany jest na wystawach: międzynarodowych, europejskich, światowych.
Res CACIB - o rezerwowy Certyfikat konkurują psy i suki, które konkurowały o CACIB dodatkowo na ring sędzia zaprasza psa/sukę z lokatą drugą z klasy, której pochodził pies /suka z CACB. Jeżeli pies, który otrzymał CACIB posiada tytuł Inter Championa wówczas Res CACIB staje się CACIB-em.
BOB - Zwycięzca Rasy - Best Of Bread - o ten tytuł konkurują psy i suki, które otrzymały tytuł Najpiękniejszy Pies w Rasie, Najpiękniejsza Suka w Rasie i Najpiękniejszy Junior w Rasie .
BOG/BIG - Zwycięzca Grupy - Best Of/In Group - o ten tytuł konkurują psy i suki, które otrzymały tytuł Zwycięzca Rasy i należą do tej samej grupy.
BIS - Zwycięzca Wstawy - Best In Show - o tytuł ten konkurują psy lub suki, które otrzymały tytuł Zwycięzca Grupy.
Najpiękniejszy Pies Ras Polskich - udział w konkurencji biorą psy i suki ras polskich, które na wystawie otrzymały tytuł „Zwycięzca Rasy”.
Najpiękniejszy Weteran - w wyborze udział biorą psy i suki, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą w klasie weteranów.
Najlepsza Para – para to pies oraz suka tej samej rasy, będące własnością jednego właściciela, wystawiane na wystawie.
Najlepsza Grupa Hodowlana – grupa to minimum 3, a maksimum 5 psów/suk jednej rasy, o tym samym przydomku hodowlanym.
Pozostałe tytuły dotyczą wystaw, które odbywają się raz do roku lub otrzymały zgodę Związku Kynologicznego w Polsce oraz FCI.
Młodzieżowy Zwycięzca Klubu – tytuł ten mogą otrzymać psy oraz suki w klasie młodzieży, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą
Zwycięzca Klubu – o tytuł ten rywalizują psy oraz suki z klas pośredniej, otwartej, użytkowej i championów tylko na wystawie klubowej z oceną doskonałą i lokatą pierwszą. Do tytułu dopisywany jest rok, w którym odbyła się wystawa.
Wystawa psów rasowych to impreza organizowana przez organizacje kynologiczne (w Polsce przez ZKwP), której celem jest zgromadzenie psów rasowych w określonym miejscu i czasie, w celu zaprezentowania na ringach urody psów oraz dokonanie ich oceny przez sędziego kynologicznego pod kątem eksterieru i charakteru.
Eksterier, myśląc kategoriami psimi, to zewnętrzne cechy budowy ciała psa które muszą być zgodne z wzorcem rasy. Mówiąc o eksterierze, mamy na myśli zarówno stan rozwoju kośćca i umięśnienia ale rownież proporcje pomiędzy nimi, czyli harmonijność budowy ciała.
W wystawach pod patronatem FCI mogą uczestniczyć wyłącznie psy zarejestrowane w Związku Kynologicznym w Polsce oraz psy z zagranicy z rodowodami wydanymi przez organizacje kynologiczne uznawane przez FCI.
W Polsce organizuje się wystawy kilku rang:
Wystawy Krajowe - z prawem przyznawania tzw. "małego" CWC (CWC = wniosek na Championa)
Wystawy Międzynarodowe - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i CACIB'u (CACIB = certyfikat na Międzynarodowego Championa)
Wystawa Championów - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i tytułu Zwycięzca Wystawy Championów
Wystawy Klubowe (organizowane raz do roku) - z prawem przyznawania tzw. "dużego" CWC i tytułu Zwycięzca Klubu
Międzynarodowa Wystawa w Poznaniu - przyznawane są tytuły Zwycięzca Polski lub Młodzieżowy Zwycięzca Polski
Zgodnie z Regulaminem Wystaw Psów Rasowych w Polsce psy mogą być zgłaszane na wystawę do jednej z następujących klas:
młodszych szczeniąt - wiek od 4 do 6 miesięcy
szczeniąt - wiek od 6 do 9 miesięcy
młodzieży - wiek od 9 do 18 miesięcy
pośredniej - wiek od 15 do 24 miesięcy
otwartej - wiek powyżej 15 miesięcy
użytkowej - wiek powyżej 15 miesięcy, z certyfikatem użytkowości
championów - dla psów posiadających tytuły championa międzynarodowego lub krajowego
weteranów - dla psów i suk, które ukończyły 8 lat
Przy indywidualnej ocenie psów sędzia bierze pod uwagę ich wady wrodzone i nabyte, fizyczne i psychiczne. W efekcie tej oceny pies może otrzymać jedną z poniższych ocen:
DOSKONAŁA
BARDZO DOBRA
DOBRA
DOSTATECZNA
DYSKWALIFIKUJĄCA
NIE DO OCENY
Oceny przyznawane przez sędziów muszą odpowiadać następującym definicjom:
Ocena „DOSKONAŁA” (DOSK.) może być przyznana psu bardzo bliskiemu ideałowi wzorca rasy, będącemu w doskonałej kondycji, który wykazuje harmonię oraz klasę w postawie i ruchu, odpowiedniej psychice. Jego zalety jako przedstawiciela rasy pozwalają zignorować drobne niedoskonałości, ale piętno płci musi być wyraźne.
Ocena „BARDZO DOBRA” (BDB) może zostać przyznana jedynie psu, który posiada typowe cechy rasy i ma zachowane proporcje oraz jest we właściwej kondycji. Nieliczne, drobne błędy mogą być tolerowane, o ile nie dotyczą budowy psa. Ta ocena może być przyznana jedynie psu wysokiej klasy.
Ocena „DOBRA” (DB) powinna być przyznana psu, który posiada główne cechy charakterystyczne rasy, a wykazywane wady nie są dyskwalifikujące, ani nie zostały skorygowane chirurgicznie lub w inny niedozwolony sposób ukryte.
Ocena „DOSTATECZNA” (DOST.) powinna być przyznana psu, który odpowiada wzorcowi rasy, jednak nie posiada pewnych cech uznanych za istotne lub którego kondycja fizyczna nie jest optymalna.
Ocena „DYSKWALIFIKUJĄCA” (DYSKW.) powinna być przyznana psu,
- który nie odpowiada typowi wymaganemu we wzorcu rasy,
- którego zachowanie wyraźnie odbiega od wzorca lub jest agresywne,
- który wykazuje anomalie jąder, wady uzębienia lub zgryzu, wady umaszczenia, gatunku szaty lub albinizm. Ta ocena powinna być przyznana psom, których wady typu mogą stanowić zagrożenie dla ich zdrowia oraz psom wykazującym dyskwalifikujące wady w rozumieniu wzorca rasy.
Psy, którym nie można przyznać żadnej z powyższych ocen, powinny zostać zwolnione z ringu z werdyktem:
NIE DO OCENY (NDO). To określenie jest przewidziane dla każdego psa, który:
- nie porusza się prawidłowo, stale skacze na wystawcę lub próbuje uciec z ringu, co uniemożliwia ocenę mechaniki i typowości ruchu
- nie pozwala dotknąć się sędziemu, uniemożliwiając ocenę zgryzu i uzębienia, szaty, budowy ciała, ogona lub jąder
- wykazuje ślady przeprowadzonych operacji lub leczenia oraz zabiegów, które mogą być uznane za próbę oszustwa
To samo dotyczy sytuacji, gdy sędzia ma uzasadnione podejrzenia, że przeprowadzono operację, której celem było skorygowanie wad powiek, uszu lub ogona. Uzasadnienie adnotacji NIE DO OCENY powinno być wpisane w karcie oceny psa.
W klasach młodszych szczeniąt i szczeniąt pies może otrzymać oceny:
WYBITNIE OBIECUJĄCY (WO)
OBIECUJĄCY (OB)
MAŁO OBIECUJĄCY (MO)
Oprócz oceny indywidualnej sędzia dokonuje oceny porównawczej i ustala lokaty od I do IV w poszczególnych klasach. Wszystkie pozostałe psy otrzymują oceny indywidualne bez lokat. Dodatkowo możliwe jest przyznanie wniosków i tytułów, który otrzymuje najlepszy z porównywanych psów w danej grupie.
Na wystawach organizowanych przez Związek stosowane są następujące formy nagród honorowych:
Wszystkie psy prezentowane na danej wystawie otrzymują pamiątkowy Dyplom, na którym wpisane są informacje dotyczące wystawy, imię i przydomek zwierzęcia oraz zdobyte na wystawie podczas oceny w ringu: ocena, ewentualnie lokata i zdobyty tytuł.
W każdej klasie i rasie, z wyjątkiem klas młodszych szczeniąt i szczeniąt, organizator może przyznać medale lub rozety dla 3 psów, które uzyskały ocenę doskonałą oraz I, II i III lokatę
Lokata I medal złoty
Lokata II medal srebrny
Lokata III medal brązowy
Zdarza się, że indywidualni sponsorzy fundują różne nagrody (np. pamiątkowe rozety, puchary, statuetki itp. dla zwycięzców, psów/suk z danych lokat lub z określonymi tytułami, a nawet imienne dla konkretnych zwierząt). Warto więc przed rozpoczęciem sędziowania przejrzeć katalog i sprawdzić czy w danej rasie dodatkowe nagrody nie są przewidziane, a jeśli tak, to kiedy i gdzie można je odebrać.
Tytuły i wyróżnienia:
Najpiękniejsze Szczenię w Rasie - tytuł ten otrzymuje pies lub suka, które wygrało w klasie szczeniąt z oceną wybitnie obiecującą i lokatą pierwszą oraz porównanie w swojej klasie wiekowej.
Najpiękniejsze Szczenię Wystawy BIS Puppy – tytuł ten może otrzymać pies lub suka z klasy szczeniąt, które posiadają tytuły Najpiękniejsze Szczenię w Rasie.
Zwycięstwa Młodzieży - tytuł ten mogą otrzymać osobno pies i suka, które w klasie młodzieży uzyskały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą.
Najpiękniejszy Junior w Rasie -o tytuł ten mogą rywalizować pies lub suka, które uzyskały tytuł Zwycięzcy Młodzieży w swojej rasie.
Najlepszy Junior Wystawy - Junior Best In Show (BIS) - o ten tytuł konkurować będą psy i suki, które uzyskały tytuł Najpiękniejszego Juniora w Rasie.
Najlepszy Pies w Rasie, Najlepsza Suka w Rasie - o tytuł ten mogą się ubiegać psy i suki z ocenami doskonałymi z pierwszą lokatą z klasy pośredniej, otwartej, użytkowej i championów konkurują ze sobą w drodze porównania.
CWC - Certyfikat na Wystawowego Championa mogą uzyskać zarówno pies jak i suka, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą w klasach: pośredniej, otwartej, użytkowej i championów.
CACIB - Certyfikat na Międzynarodowego Championa Piękności otrzymać go może pies i suka w danej rasie z oceną doskonałą i lokatą pierwszą w porównaniu psów/suk z klas: pośredniej, otwartej, użytkowej i championów.
Certyfikat przyznawany jest na wystawach: międzynarodowych, europejskich, światowych.
Res CACIB - o rezerwowy Certyfikat konkurują psy i suki, które konkurowały o CACIB dodatkowo na ring sędzia zaprasza psa/sukę z lokatą drugą z klasy, której pochodził pies /suka z CACB. Jeżeli pies, który otrzymał CACIB posiada tytuł Inter Championa wówczas Res CACIB staje się CACIB-em.
BOB - Zwycięzca Rasy - Best Of Bread - o ten tytuł konkurują psy i suki, które otrzymały tytuł Najpiękniejszy Pies w Rasie, Najpiękniejsza Suka w Rasie i Najpiękniejszy Junior w Rasie .
BOG/BIG - Zwycięzca Grupy - Best Of/In Group - o ten tytuł konkurują psy i suki, które otrzymały tytuł Zwycięzca Rasy i należą do tej samej grupy.
BIS - Zwycięzca Wstawy - Best In Show - o tytuł ten konkurują psy lub suki, które otrzymały tytuł Zwycięzca Grupy.
Najpiękniejszy Pies Ras Polskich - udział w konkurencji biorą psy i suki ras polskich, które na wystawie otrzymały tytuł „Zwycięzca Rasy”.
Najpiękniejszy Weteran - w wyborze udział biorą psy i suki, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą w klasie weteranów.
Najlepsza Para – para to pies oraz suka tej samej rasy, będące własnością jednego właściciela, wystawiane na wystawie.
Najlepsza Grupa Hodowlana – grupa to minimum 3, a maksimum 5 psów/suk jednej rasy, o tym samym przydomku hodowlanym.
Pozostałe tytuły dotyczą wystaw, które odbywają się raz do roku lub otrzymały zgodę Związku Kynologicznego w Polsce oraz FCI.
Młodzieżowy Zwycięzca Klubu – tytuł ten mogą otrzymać psy oraz suki w klasie młodzieży, które otrzymały ocenę doskonałą i lokatę pierwszą
Zwycięzca Klubu – o tytuł ten rywalizują psy oraz suki z klas pośredniej, otwartej, użytkowej i championów tylko na wystawie klubowej z oceną doskonałą i lokatą pierwszą. Do tytułu dopisywany jest rok, w którym odbyła się wystawa.
Najlepszy Reproduktor – tytuł ten przyznawany jest na wystawie
klubowej.
Najlepsza Suka Hodowlana - tytuł ten przyznawany jest na
wystawie klubowej.
Najlepsza Para - tytuł ten przyznawany jest na wystawie
klubowej.
Najlepsza Hodowla - tytuł ten przyznawany jest na wystawie
klubowej.
Zwycięzca Polski / Młodzieżowy Zwycięzca Polski - prawo do przyznawania tego tytułu ma wystawa
międzynarodowa w Poznaniu i tytuł ten psy i suki analogicznie
jak przy certyfikacie CACIB.
Do tytułu dopisywany jest rok, w którym odbyła się wystawa.
Zwycięzca Europy / Młodzieżowy Zwycięzca Europy - tytuł ten jest przyznawany analogicznie jak
certyfikat CWC i CACIB-a.
Do tytułu dopisywany jest rok, w którym odbyła się wystawa.
Zwycięzca Świata / Młodzieżowy Zwycięzca Świata - najbardziej prestiżowy tytuł psa lub suki o
tytuł ten konkurują psy lub suki analogicznie jak na CACIB tylko
na wystawie światowej.
Do tytułu dopisywany jest rok, w którym odbyła się wystawa.
Pamiętaj!
Wystawy psów pełnią ważną rolę w selekcji najbardziej
wartościowych osobników. Przyznane oceny decydują o tym, czy
pies lub suka będą mogły być w przyszłości wykorzystane do
reprodukcji. Inną rolą wystaw jest wymiana doświadczeń pomiędzy
hodowcami, poznawanie ras, a także spotkanie towarzyskie osób o
podobnych zainteresowaniach.
Tak naprawdę na takich pokazach oceniany jest „dorobek
hodowlany" polskich lub zagranicznych hodowli.
Sędzia w ocenie kieruje się znajomością wzorca.
Ocena sędziego jest niepodważalna, jednak jak każda ocena
odnosząca się do żywego organizmu, jest ona subiektywna. Stąd
dokładne określenie kiedy (w dniu wystawy) pies jest
"doskonały", "bardzo dobry" lub "dobry", jest praktycznie
niemożliwe. Pies reaguje swym wyglądem oraz zachowaniem nie
tylko na stałe, codzienne warunki utrzymania, ale też na
wystawie na: stres wywołany dużą ilością innych psów, warunki
transportu, udziela mu się zdenerwowanie właściciela/wystawcy.